Voor welke uitdagingen zien gemeenten zich geplaatst anno 2020 en wat heeft dat voor gevolgen voor de manier waarop de lokale democratie is georganiseerd? Die vraag stond centraal in een vijftal bijeenkomsten die in 2020 op verschillende plaatsen in Nederland werden gehouden. Met de bijeenkomsten verkenden Democratie in Actie, in samenwerking met Binnenlands Bestuur en het Nederlands Gesprek Centrum, de staat van het decentraal bestuur in Nederland. Bij iedere bijeenkomst stond een ander onderwerp centraal. Zo werd in januari in Oss gediscussieerd over het thema ‘Besturen in tijden van onbehagen’. Het lokale bestuur ziet zich geconfronteerd met grote maatschappelijke opgaven, maar hoe zorg je ervoor dat je de burger voldoende meeneemt in het beleid zodat deze zich gehoord voelt? Tijdens de bijeenkomst in maart in het stadhuis van Almere was het centrale onderwerp ‘Raad van de toekomst, toekomst van de raad’, over de verhouding tussen de gemeenteraad en de burger.

Daarna sloeg het coronavirus genadeloos toe, waardoor fysieke bijeenkomsten onmogelijk werden. De organisatoren van de debatreeks wilde de discussie over vernieuwing van de lokale democratie echter voortzetten en kozen voor een online aanpak. Natuurlijk was het een nadeel dat mensen niet face-to-face met elkaar in discussie konden gaan, maar een voordeel was dat het gemakkelijk werd om aan het online-debat deel te nemen, waardoor de opkomst vele malen groter werd dan bij een live evenement. De bijeenkomst ‘Schaal en betrokkenheid, democratie in de kern’, werd op 5 november uitgezonden vanuit het gemeentehuis Súdwest Fryslân en ging over de vraag hoe burgers betrokken blijven wanneer besluitvorming wordt opgeschaald naar nog grotere gemeenten of naar de regio. Welke nieuwe (binnengemeentelijke) bestuursvormen zijn er om sturing én betrokkenheid vorm te geven? Op 26 november volgde het debat ‘Bestuurskracht in de regio’, uitgezonden vanuit het Groot Tuighuis in Den Bosch en ging over de vraag wat de juiste schaal is voor welke beslissing en hoe besluitprocessen in te vullen zijn. En als laatste volgde het online-debat ‘Naar een ruimer gemeentelijk belastinggebied’ vanuit debatpodium Arminius in Rotterdam.

De debatten met vele honderden deelnemers leidden tot interessante visies, nieuwe invalshoeken en scherpe conclusies. Met het digitale magazine Thorbecke 2030 willen Democratie in Actie, Binnenlands Bestuur en het Nederlands Gesprek Centrum stimuleren dat het debat wordt voortgezet en zijn weerslag krijgt in het versterken van een toekomstagenda voor de vernieuwing van de lokale democratie.

Eric de Kluis

Hoofdredacteur Binnenlands Bestuur