Actuele thema’s als woningbouw, stikstof, energietransitie en klimaatadaptatie geven gemeenten een volle agenda voor de komende maanden. En er is geen ontkomen aan, het lokaal bestuur moet belangrijke beslissingen nemen op deze thema’s, zodat die tot juridisch bindende regels kunnen worden verwerkt in het omgevingsplan. Het bord mag vol zijn, de Raad van State heeft toch nog eens extra opgeschept: er zijn de afgelopen maanden een aantal uitspraken gewezen die naar verwachting ook na de inwerkingtreding van de Omgevingswet nog relevant zullen blijven. Zo heeft de Raad van State – als gevolg van het Varkens in Nood-arrest – bepaald dat belanghebbenden die geen zienswijzen tegen een ontwerpbestemmingsplan hebben ingediend, toch beroep kunnen instellen tegen het vastgestelde bestemmingsplan. Rachid Benhadi: ‘Daarmee is voor bezwaarmakers de prikkel verdwenen om in een vroegtijdig stadium hun bezwaren kenbaar te maken bij de gemeente. Deze uitspraak maakt dan ook duidelijk dat participatie serieuzer moet worden genomen. Dit om te voorkomen dat gemeenten pas in beroep worden verrast door bezwaren van bijvoorbeeld omwonenden.’

Ook de uitspraak van de Raad van State van 30 juni 2021 over het Windpark Delfzijl heeft consequenties: gemeenten kunnen niet meer gebruik maken van de milieuregels die het Rijk heeft vastgesteld voor windparken. Benhadi: ‘Deze uitspraak zal, naar verwachting, ook na inwerkingtreding van de Omgevingswet van belang blijven en gemeenten dwingen om eigen milieuregels vast te stellen voor windparken.’

Volgens Benhadi doen lokale politici er dan ook goed aan om tijdig na te denken over de bestuurlijke afwegingsruimte die zij hebben en de wijze waarop zij hieraan invulling willen geven: ‘Welke politieke keuzes moet ik maken? Welke verplichtingen wil ik opleggen aan inwoners en bedrijven? Een keuze kan bijvoorbeeld zijn om onderscheid te maken tussen maatregelen voor de korte, middellange en lange termijn, alvorens dat door te vertalen naar het omgevingsplan. Wil je als gemeente strenge of juist soepelere geluidregels voor windparken? En wat betreft klimaatadaptatie, welke verplichtingen wil je burgers en bedrijven opleggen?’

De gemeenteraadsverkiezingen zijn net een paar maanden vóór de vermoedelijke inwerkingtreding van de Omgevingswet. ‘Wat doe je? Laat je de huidige raad de politieke keuzes voor de toekomst maken in een omgevingsvisie? Of til je dat over de gemeenteraadsverkiezingen heen?’

Voor wie nog bezig is met de Omgevingsvisie, heeft Benhadi het advies om die niet dicht te timmeren. ‘Als je het te gedetailleerd maakt, kan dat belemmerend werken bij het maken van het omgevingsplan. En zo laat je ruimte voor initiatieven van burger en markt. Dat wil je je niet op voorhand smoren.’